Zonneboiler drukt de rekening

Een zonneboiler levert gratis warm water: in zoveel jaar verdien je hem terug

ZES VRAGENOndanks stijgende prijzen en langere levertijden blijven zonnepanelen als warme broodjes over de toonbank vliegen. Terwijl zonneboilers maar mondjesmaat worden verkocht. Is dat terecht? Zes vragen over de potentie van een zonneboilersysteem op je dak.

AD, Hidde Middelweerd 

Vorig jaar was een topjaar in zonnepanelenland. Netbeheerder Stedin (Utrecht, Zeeland en Zuid-Holland) telde een recordaantal van 107.264 consumenten die zonnepanelen lieten installeren. Andere netbeheerders, zoals Enexis en Liander, registreerden vergelijkbare records. Intussen werden in 2022 ‘slechts’ enkele tienduizenden zonneboilers verkocht. Met andere woorden: zonneboilers zijn lang niet zo populair als zonnepanelen. Gaat dat veranderen?

1. Wat is een zonneboiler?

Waar zonnepanelen elektriciteit opwekken, zorgen zonneboilers voor warm water in huis. Dat werkt als volgt: zonnecollectoren op het dak ‘oogsten’ de warmte van de zon, dankzij een vloeistof die glycol heet. Glycol warmt snel op, kan een temperatuur van 90 graden bereiken en (ook niet onbelangrijk) bevriest niet in de winter. De vloeistof geeft zijn warmte af aan een voorraadvat in huis, waardoor het water in dat vat opwarmt. Dat kun je vervolgens gebruiken om te douchen en daarmee dring je je maandelijkse aardgasverbruik terug. Volgens voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal bespaar je hiermee 40 tot 50 procent.

Máár… huishoudens die wel een boiler maar geen warmtepomp hebben, blijven aardgas nodig hebben. Om de ruimtes in huis te verwarmen en ook in de winter de volledige warmwatervraag te dekken. Daar komt bij dat na-verwarming van het voorraadvat vaak nodig is om de temperatuur van het water boven de 60 graden Celsius te houden. Dit om een koude douche te voorkomen en de legionellabacterie minder kans te geven. Voor deze na-verwarming heb je een ketel met een NZ-label (Naverwarming Zonneboiler-label) nodig.

2. Welke soorten zonneboilers zijn er?

Grofweg heb je drie soorten zonneboilers. Een standaard zonneboilersysteem bestaat uit zonnecollectoren op het dak en een voorraadvat in huis. Geen ruimte voor zo’n vat? Dan bieden compacte zonneboilers wellicht uitkomst. ,,Dan zit het voorraadvat namelijk ingebouwd’’, zegt Jeroen Prinsen van HR energy en bestuurslid bij brancheorganisatie Holland Solar. Een zonneboilercombi (de derde variant) beschikt over een extra warmtewisselaar en kan ook een deel van de ruimteverwarming in huis voor zijn rekening nemen.

De zonnecollectoren op het dak zijn er in twee smaken: vlakkeplaatcollectoren en zogeheten heat pipes. Vlakkeplaatcollectoren komen verreweg het meeste voor en lijken verdacht veel op zonnepanelen. Ze bestaan uit een glazen plaat, met daarachter leidingen waar vloeistof doorheen stroomt. Bij heat pipes zit die vloeistof in glazen vacuümbuizen en komen er geen platen aan te pas. Ze doen het beter bij koud weer en diffuus licht, maar zijn iets duurder. Vlakkeplaatcollectoren presteren beter bij zonnig weer.

3. Wat kost een zonneboiler? En wat levert die op?

Een driepersoonshuishouden heeft doorgaans genoeg aan een zonnecollector van 2,5 vierkante meter op het dak en een voorraadvat van 120 liter, stelt Milieu Centraal. Zo’n systeem kost gemiddeld 3000 euro. Een vijfpersoonshuishouden moet rekening houden met een investering van circa 5000 euro. Maar goed nieuws: je kunt subsidie krijgen. Via de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) kun je tot 30 procent van de aanschafprijs terugkrijgen. Lees wel eerst even goed de voorwaarden van de subsidieregeling, voordat je jezelf rijk rekent. Tweedehands zonneboilers komen bijvoorbeeld niet in aanmerking.

Hoe snel je bovenstaande investering terugverdient, hangt heel erg af van de gasprijs en die schiet tegenwoordig alle kanten op. Het is dan ook moeilijk te voorspellen. Mariken Stolk, expert duurzame energie bij Milieu Centraal: ,,Bij een gasprijs van 1,20 euro per kubieke meter bespaart een driepersoonshuishouden ongeveer 180 euro per jaar op de gasrekening. Het duurt dus wel even voordat je de investering hebt terugverdiend.’’ Bij een gasprijs van 3 euro per kuub gas bespaart datzelfde huishouden bijna 500 euro per jaar en heeft het de initiële investering na iets meer dan zes jaar terug, vergelijkbaar met de terugverdientijd van zonnepanelen.

4. Wat zijn de nadelen van zonneboilers ten opzichte van zonnepanelen?

Zonnepanelen en zonneboilers hebben ontzettend veel overeenkomsten. Ze hebben beide een levensduur van twintig tot dertig jaar. Ze presteren het best als ze gericht zijn op het zuiden, in een hoek van 20 tot 60 graden.

Verschillen zijn er ook. Een belangrijke is volgens Milieu Centraal: zonnepanelen zijn voordeliger voor het milieu én je portemonnee. Stolk: ,,De CO2-reductie die je met zonnepanelen realiseert, is hoger dan die van zonneboilers. Volgens onze berekeningen bespaart een set van tien panelen zo’n 1200 kilo CO2 per jaar, terwijl een groot zonneboilersysteem (vijf personen) ongeveer 500 kilo bespaart.’’

Zonnepanelen zijn daarnaast voor meer woningen geschikt, omdat niet elk huis ruimte heeft voor een opslagvat van ruim 1,5 meter hoog en zo’n meter breed. De stroom die je met zonnepanelen opwekt en zelf niet gebruikt, wordt daarnaast automatisch teruggeleverd aan het elektriciteitsnet. Mede dankzij de nog bestaande salderingsregeling heb je zonnepanelen na zes tot acht jaar terugverdiend. Dat halen zonneboilers alleen bij een hele hoge gasprijs.

Als zonneboilers meer warm water produceren dan je verbruikt, heb je daar niets aan, want je kunt niet terugleveren.

Zonneboilers vergen tevens meer onderhoud, vult Prinsen aan. ,,Eens in de ongeveer vier jaar moet de glycol gemeten en zo nodig bijgevuld worden, maar heel ingrijpend is dat niet. Zonnepanelen vereisen minder onderhoud, maar cv-ketels meer.’’

5. En wat zijn de voordelen?

Zonneboilers hebben veel minder dakoppervlak nodig om een fors deel van je warmwatergebruik te dekken. ,,Ongeveer 3,5 tot 5 vierkante meter is in de meeste gevallen wel voldoende’’, zegt Prinsen. Zonnestroom is interessant vanaf zes tot acht panelen.’’ Dat komt neer op een oppervlakte van minimaal 10 vierkante meter.

Het rendement van zonnepanelen gaat tegen het einde van de levensduur omlaag. Bij zonneboilers is dat niet het geval, die blijven tot het einde van hun levensduur op hetzelfde niveau presteren.

Nog een voordeel, volgens Prinsen: ,,Hoe meer zonnepanelen, hoe meer het elektriciteitsnet belast wordt. Daar zien we nu al de gevolgen van, in de vorm van netcongestie. Zonneboilers hebben dat probleem niet, je slaat de warmte van je zonneboiler immers zelf op.’’

6. Wanneer is investeren in een zonneboiler een goed idee?

Investeren in een zonneboiler kan in meerdere situaties interessant zijn, zegt Stolk. ,,Grote gezinnen of mensen die lang douchen kunnen met een zonneboiler fors besparen. Heb je al zonnepanelen op je dak en heb je nog ruimte over? Dan is de zonneboiler ook interessant. Het is dan een mooie manier om naast je elektriciteitsvraag, ook je warmwaterbehoefte te verduurzamen.’’

Voor wie alleen of met z’n tweeën woont, is de zonneboiler waarschijnlijk minder interessant. Dan ligt je warmwatergebruik dermate laag dat de financiële en duurzame winst beperkt is.